ادبیات نظری تحقیق سیاست خارجی قرآن
رويكرد قرآن به جايگاه سياست خارجي
طرح اصول سياست خارجي اسلام از منظر قرآن ، مستلزم آن است که رابطهي دين و سياست مفروض انگاشته شود . در چارچوب انديشه جدايي دين و سياست ، زمينه اي براي طرح اين بحث نخواهد ماند . سياست خارجي ، يکي از بخش هاي اساسي سياست در معناي کلان آن است ؛ بنابراين اگر دين در مسائل سياسي انديشه نموده ، طبيعتا در مسائل سياست خارجي نيز انديشيده است . سياست خارجي ، مجموعه اي از مسائل سياسي مرتبط به حوزهي خارجي است و از دو بخش نسبتا ثابت و متغير برخوردار مي باشد . قسمت ثابت آن ، بيانگر چارچوب کلي سياست گذاري خارجي است که خط مشي ها و استراتژي هاي سياست خارجي در درون آن تنظيم مي گردد ; اين بخش ، عمدتا مبتني بر آموزه هاي نظري و نظام ارزشي و ايدئولوژي حاکم است . عناصر متغير سياست خارجي ناظر به خط مشي هايي است که متناسب با اوضاع تنظيم و تدوين مي گردند .
اسلام دو بخش ثابت و متغير دارد : ثابت آن ناظر به اصول کلي رفتار دينداران است و در طول زمان ماندگاري دارد ؛ اما جنبهي متغير آن از عرف و ضرورت هاي زمانه تاثير مي گيرد . بخش متغير سياست خارجي به اين جنبه برمي گردد ؛ زيرا در شرايط و مقتضيات زمانه تغيير مشي مي دهد ; بنابراين ، انديشهي ديني در مورد مسائل سياسي و مديريت اجتماعي ، در حيطهي طرح کليات و اصول محدود مي گردد . مسائل روابط بين الملل و سياست خارجي به شکل امروزي و در قالب يک سيستم آکادميک و منسجم ، محصول قرون اخير به خصوص دورهي پس از جنگ جهاني دوم است ; ولي برخي مسائل آن ، نظير روابط خارجي و مسائل جنگ و صلح به قدمت تاريخ بشر سابقه دارد . چنين نگرشي ، طرح بحث سياست خارجي اسلامي را تبيين مي کند ؛ زيرا به گفتهي « هالستي » اگر يکي از مهم ترين مسائل روابط بينالملل را مطالعهي دو پديدهي جنگ و صلح بدانيم ، مطالعهي مسائل جهاني به دوره هاي پيش از ميلاد باز مي گردد و اثر تاريخي « توسيديد » پيرامون جنگ هاي « پلوپونز » از قديمي ترين متون اين رشته محسوب مي گردد .
با توجه به نکات مذکور ، مي توان از اصول سياست خارجي اسلام در قرآن ياد کرد . اين اصول ناظر به چارچوب کلان رفتار خارجي دولت اسلامي است و روابط خارجي مسلمانان با جوامع غيراسلامي را تنظيم مي کند . قرآن کريم داراي مسائل اعتقادي ، اجتماعي و سياسي است و از برخي آيات آن مي توان اصول سياست خارجي اسلام را استخراج کرد .
اصول سياست خارجي اسلام
همان گونه که اشاره شد ، مقصود از اصول سياست خارجي ، مجموعه اي از